ΚΡΙΤΙΚΕΣ

Μνήμες και Πραγματικότητες

   Η ζωγραφική είναι άσκηση ζωής. Οξύνει την παρατηρητικότητα, διευρύνει την πνευματικότητα,  προτρέπει το υποσυνείδητο να επιχειρήσει να εμβαθύνει πίσω και πέρα από τα εφήμερα, προκαλώντας ποικίλους και γόνιμους συνειρμούς. Η εικαστική δημιουργία ενεργοποιεί επίσης την στοχαστικότητα και δραστηριοποιεί την φαντασία. Με άλλα λόγια, η ζωγραφική, αναδύοντας  από το βάθος προς την επιφάνεια, την αίσθηση των πραγμάτων και την συνδυαστικότητά τους ή την παραδοξότητα και τις συμβιωτικές αντιπαραθέσεις που οι καταστάσεις της ζωής διαμορφώνουν, λειτουργεί σαν φάρος. Οι λάμψεις αυτού του φάρου, μας φωτίζουν κάποιους δρόμους, μέσα από όπου το οικείο και κοντινό παρουσιάζεται ως μακρινά γνώριμο και ταυτοχρόνως ως πρωτοφανέρωτο κι αποκαλυπτόμενο γεγονός. Κάτω από αυτό το πρίσμα, οι αποστάσεις αλλάζουν και μετασχηματίζουν συχνά το ορατό, καθώς η φαντασία περνά στην καθημερινότητα και το παρελθόν μεταφέρεται στο παρόν. Παράλληλα, οι σχέσεις πραγματικότητας και μνήμης αλλάζουν κι εκείνες, συχνά μάλιστα αναθεωρούνται, καθώς όλα μεταβάλλονται, τόσο σε ατομικό, όσο και σε  συλλογικό επίπεδο, οικοδομώντας εντέλει μια γλώσσα πολυσήμαντη, που αφορά την εξωλεκτική μας επικοινωνία.

   Η Έφη Μαργέτη μας παρουσιάζει, μέσα από τους πίνακες ζωγραφικής της, όψεις της καθημερινότητας κι αισθήσεις προερχόμενες από μνήμες παλιές. Μέσα από την δική της ματιά και πινελιά, παρακολουθούμε βλέμματα και τρόπους που παραπέμπουν σε μια γέφυρα ανάμεσα στο παρελθόν και στο παρόν. Ο θεατής αισθάνεται ένα ιδιαίτερο ύφος κι ένα άρωμα ζωής να τον διαπερνά, σαν μελωδία γνωστή και ως απόηχος μακρινή, καθώς αυτή σχετίζεται, από την μια πλευρά με την κομψότητα και την νεότητα, με την θηλυκότητα επίσης και την γοητεία, από την άλλη πλευρά με την ωραιότητα του εφήμερου και με την πολυτέλεια. Μια πολυτιμότητα θα έλεγα καλύτερα, που συνδυάζεται ωστόσο με την απλότητα, μέσα από την νοσταλγία μιας μνήμης σήμερα ξεθωριασμένης, που η Έφη Μαργέτη όμως της δίνει νέα πνοή  ζωντανεύοντάς μας, με τον δικό της τρόπο, ώρες κι εποχές παρελθούσες που επανακάμπτουν ή που τις διατηρεί άσβεστες το υποσυνείδητο.

   Στην ζωγραφική των έργων αυτών, η οπτική αίσθηση αντικαθίσταται πολλές φορές από την απτική. Η Έφη Μαργέτη, μέσα από τις σχεδιαστικές κινήσεις του πινέλου της, του τονικού φωτός και των χρωμάτων που έχουν τα θέματά της, θέλει να μας μεταφέρει σε αλλοτινές εποχές μνήμης και πραγματικότητας. Για τον λόγο αυτόν, υιοθετεί ασυναίσθητα την ανυποψίαστη αθωότητα και τον αφοπλιστικό θαυμασμό της παιδικής ματιάς. Μιας ματιάς, που διαθέτει ενθουσιασμό και αμεσότητα, επιθυμώντας να  διερευνήσει τον κόσμο του περίγυρού της και ταυτοχρόνως να τον αγγίξει, για να κατανοήσει την μαγεία και το φευγαλέο του μυστήριο. Ζωγραφίζει η Έφη Μαργέτη, σαν να τον ψαύει αυτόν τον κόσμο, συλλαβίζοντας τις άπιαστες εντέλει όψεις από την γοητεία του. Χαϊδεύοντάς τον, θαρρεί κανείς πως προσπαθεί μέσα από τον χρωστήρα της, εκείνη να τον συγκρατήσει, λίγο πριν διαλυθεί, όπως τα όνειρα, που καθώς ξημερώνει, τα πέπλα της νύχτας εξαχνώνονται κι όλα αλλάζουν.

   Το θεματολόγιο των έργων αυτών περιλαμβάνει νεκρές φύσεις (όπως λουλούδια σε ανθοδοχεία), αλλά και ζωντανές φύσεις, όπως παραθαλάσσια ή παραποτάμια τοπία, υποδεικνύοντας τον ρόλο των εποχών, ιδιαιτέρως της Άνοιξης. Η διαφορά ανάμεσα στις δύο συγκεκριμένες φύσεις, αφορά την μεταβλητότητα που επιφέρουν ο χρόνος, οι ψυχολογικές μας διαθέσεις παρατήρησης και οι οπτικές γωνίες από όπου τις προσλαμβάνουμε αυτές τις νεκρές ή ζωντανές φύσεις. Το μεγαλύτερο ωστόσο μέρος των συνθέσεων αυτών αφορά γυναικείες παρουσίες, σε διάφορες θέσεις ή στιγμιοτυπικές στάσεις. Τις περισσότερες φορές, πρόκειται για κινούμενες γυναικείες φιγούρες, κάτι σαν ενσταντανέ που ανακράτησε η μνήμη, καθώς αυτές οι ρομαντικές ή θεατρικές υπάρξεις, ανάγονται σε διάφορες ηλικίες και ρόλους ζωής, ιδιαιτέρως της νεότητας, όπως π.χ. είναι η θελκτική κι αισθησιακή κοπέλα, η ώριμη και πάντα με χάρη κινούμενη νέα γυναίκα, η γυναίκα που διαβάζει είτε αναπολεί, η γυναίκα που στολίζεται προσθέτοντας νότες έντασης στην ομορφιά της, εκείνη που βαδίζει ανάμεσα στους περαστικούς μιας μεγαλούπολης, άλλοτε πάλι κάποια γυναικεία ύπαρξη που χαίρεται την δροσιά της ηλικίας της ή το φως της εξοχής.

   Η Έφη Μαργέτη, μέσα από τον πηγαίο της λυρισμό και την σθεναρή της επιδίωξη να φέρει – με βάση την ζωγραφική της – την χαρά και την λαχτάρα της ζωής, την εξωραϊζει εμφανίζοντάς την στο προσκήνιο της θέασης. Η εικονοπλασία της  εκφράζει τον συναισθηματισμό της και παράλληλα την δύναμη του πλούσιου ψυχικού της κόσμου. Μας παρουσιάζει έργα που γεφυρώνουν επιθυμίες και αναπολήσεις, λαχτάρες και προσδοκίες, μνήμες και πραγματικότητες, που αποκαλύπτουν την άδολη αγάπη της για την ομορφιά της ζωής και κυρίως την γόνιμη φαντασία της.

Αθηνά Σχινά

Ιστορικός Τέχνης & Θεωρίας του Πολιτισμού